Shkup, 3 shtator – Rënia më e madhe dhe e shpejtë e cilësisë së arsimit të lartë është shkaktuar nga shpërndarja e pakontrolluar. I kemi 25 universitete. Nga cilësia, që nuk ishte e keqe, bëmë cilësi të dobët, vlerëson prof. Todor Serafimovski, kryetar i Këshillit Nacional për Arsim të Lartë dhe Veprimtari Shkencoro-Hulumtuese
Ai thotë se për t’u krahasuar me universitetet e renditura në listën e Shangait, duhet të pyesim se ku janë financimet tona dhe ku është vendi ynë për sa i përket përqindjes së veçimit në arsimin e lartë, madje edhe në mesin e vendeve të Ballkanit, jo vetëm ndër ato evropiane. Këtu jemi nën Kosovën e të mos krahasohemi me vendet evropiane.
“Nëse nisemi nga sa janë pagat e profesorëve të rregullt, sa janë ndarja për nevojat e reja programore teknologjike të universiteteve, ndarja për veprimtarinë hulumtuese-shkencore nuk ka lëvizur në 30 vitet e fundit. Është shumë pak dhe nuk ofron përparim, por mbijetesë”, tha Serafimovski.
Këshilli Nacional për Veprimtari Arsimore dhe Shkencoro-Hulumtuese u formua në qershor të vitit 2021, në pajtim me Ligjin për arsim të lartë nga viti 2018. Në periudhën e kaluar, Këshilli 15-anëtarësh ka punuar në aktet nënligjore dhe në rregulloret e reja, të miratuara me direktivat evropiane, sipas të cilave duhet të punojnë këshillat e akredimit dhe vlerësimit. Rregullorja për vlerësim është miratuar dhe tashmë në vijim është konkursi për ekspertë të jashtëm që do të përfshihen në vlerësimin e universiteteve vendore. Por rregullorja për akreditim nuk është miratuar akoma për arsye se ky këshill nuk u është përgjigjur vërejtjeve të Këshillit.
Dy këshillat, që janë në përbërjen e Agjencisë për cilësi në arsimin e lartë, nuk e përmbushin obligimin e tyre ligjor, thotë Serafimovska, për të dorëzuar raporte gjashtëmujore në Këshillin i cili (së bashku me MASH-in) është kontroll i shkallës së parë për punën e tyre.
“Kontroll i shkallës së parë jemi ne, por Qeveria duhet të vendosë një tjetër, kontroll duhet të ketë nga shërbimet inspektuese në shtet. Fillimisht duhet të japin raporte në Këshillin nacional, që e kanë obligim ligjor ndërsa nuk i lejojnë. Si do të vijmë drejt cilësisë në arsimin e lartë nëse ne nuk e respektojmë njëri-tjetrin?”, thotë Serafimovski.
Lidhur me atë se si e komenton atë që në njëmijë vendet e para të Listës së Shangait nuk është ranguar asnjë universitet, konkretisht UCM si më i madh dhe më i vjetër, ai thotë se kjo çështje është komplekse pasi nuk duhet harruar se ato janë universitete që ekzistojnë me shekuj ndërsa sistemi ynë i arsimit të lartë “Kirill e Metodij” është formuar para 70 vjetësh.
Me menjëherë i shikojmë Harvardin dhe MIT (Massachusetts Institute of Technology), por gjithçka e ka rrënjën e vet dhe kur duam të krahasojmë duhet të pyesim ku janë financimet tona, dhe gjësë së dytë që duhet t’i vendosim theksin – kur ramë nga ajo që ishim? Ishim në të paktën në dy mijë pozitat e para, tani as aty nuk jemi.
Lidhur me atë se BPV-ja për shkencën në vendin tonë me vite nuk është as edhe 1 për qind ndërsa mesatarja evropiane është rreth tre për qind a pret ndarje më të madhe të BPV-së, Serafimovski thotë se nuk pret një gjë të tillë në këtë moment pas pas pandemisë i gjithë arsimi ngeli me një anë. Prioritet për shtetin në këtë moment është të sigurohet energjia, ngrohja, që të mos ndërpriten rrjedhat arsimore kryesore, duke shtuar se, mundësinë e shohin në plotësimin e Ligjit për arsim të lartë, kur do të nisen drejt një ligji të veçuar të veprimtarisë hulumtuese shkencore dhe kur do t’i propozojnë modelet e financimit.
