Shkup, 22 mars – Sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave, ndërtimi në tremujorin e katërt të vitit të kaluar ka shënuar rritje prej 5,5 për qind, kostot e punonjësve ishin më të larta me 11,2 për qind. Industria e materialeve të ndërtimit po përballet me tri sfida të mëdha: çmimet e paqëndrueshme të energjisë, lëndët e para dhe pajisjet, operativi i shkatërruar vendor ndërtimor dhe reduktimi i stafit në të gjitha nivelet e arsimit dhe certifikimit, tregu i parregulluar dhe importet thotë Daniel Cekov nga Shoqata për Industrinë e Ndërtimit të Materialeve Ndërtimore dhe Jometaleve në Odën Ekonomike. Nga ana tjetër, Punëtorët ende nuk janë në pozitën që duhet, ndonëse në vitin që lamë pas arritën një sukses duke nënshkruar marrëveshjen kolektive për të punësuarit në sektorin publik, sërish punëtorë të shumtë punojnë jashtë orarit dhe nuk u paguhen orët, shkruan Zhurnal.
Çmimet e materialeve ndërtimore në qiell –
Ndërprerja e lidhjeve transportuese me Lindjen për shkak të bllokadave në Detin e Kuq ka rritur ndjeshëm koston e dërgesës së materialeve dhe pajisjeve për riparim dhe është një sfidë e re për industrinë e materialeve ndërtimore, ku çmimet ndikohen edhe nga taksa mbi sasinë e emetimeve të dioksidit të karbonit, pasi Bashkimi Evropian e futi atë në produkte dhe shërbime. Inflacioni, disponueshmëria e energjisë dhe lëndëve të para, pengesat logjistike dhe rritja e çmimit të transportit, sipas biznesmenëve, nuk premtojnë rënie të çmimeve të materialeve të ndërtimit, si një nga faktorët kryesorë të çmimit të ndërtesave, ka shënuar rritje të vazhdueshme në periudhën e kaluar.
Ashtu si në proceset e mëparshme zgjedhore, presin të njëjtën retorikë me njoftime për shumë ndërtime edhe për ato të ardhshme. Ata po kërkojnë kontrata me rregullime çmimesh dhe që kontraktorët e huaj të detyrohen të përdorin nënkontraktorë vendas dhe produkte me parametra të përcaktuar saktësisht për pjesëmarrje në përqindje sipas kategorive. Daniel Cekov nga Shoqata për Industrinë e Ndërtimit të Materialeve Ndërtimore dhe Jometaleve në Odën Ekonomike për MIA-n thotë se industria e materialeve të ndërtimit po përballet me tri sfida të mëdha: çmimet e paqëndrueshme të energjisë, lëndët e para dhe pajisjet, operativi i shkatërruar vendor ndërtimor dhe reduktimi i stafit në të gjitha nivelet e arsimit dhe certifikimit, tregu i parregulluar dhe importet.
“Nëse marrim parasysh se sipas sasisë së xhiros, prodhuesit e çimentos dhe gipsit janë drejtuesit e kësaj dege, pasuar nga prodhuesit e betonit, atëherë shohim një situatë të qëndrueshme dhe një rritje të lehtë. Këta prodhues furnizohen me lëndë të parë bazë në vend, dhe varësisht nga ndryshimi i çmimeve të energjisë i kanë rregulluar çmimet e produkteve”, thotë Cekov.
Që katër vjet më parë zinxhirët e furnizimit u ndërprenë nga pandemia dhe dy vjet më parë nga agresioni ushtarak rus kundër Ukrainës, çmimet e energjisë dhe transportit kanë pasur rritje të mprehtë në disa raste, gjë që ka çuar në çmime të paqëndrueshme dhe rritje të çmimeve në të gjitha kategoritë. të materialeve të ndërtimit.
“Në vendin tonë, për projektet ku shteti është investitor, kontratat janë me çmimin më të ulët dhe fiks. Kontraktorët u gjendën në një qorrsokak ku të gjithë ia dolën sipas mundësive, si të mos ndaleshin sepse kjo do të thoshte fund për njërin prej tyre. Nuk u gjet asnjë zgjidhje sistematike për të kapërcyer problemin. Si prodhues vendas, ne kemi ngecur në kushtet e pagesave dhe çmimet e rregulluara, duke pësuar humbje të mëdha. Disa nga kompanitë vendase të ndërtimit mbyllën derën dhe disa nga kompanitë e huaja braktisën projektet. Tani një sfidë e re është ndërprerja e lidhjeve të transportit me Lindjen për shkak të bllokadave në Detin e Kuq. Dërgesat e materialeve dhe pajisjeve të riparimit nga lindja janë bërë dukshëm më të shtrenjta, me kohën e dorëzimit në disa raste të zgjatura edhe me tre muaj të tjerë”, thekson Cekov.
Sektori i ndërtimtarisë në krizë, punëtorë të shumtë largohen –
Vetëm nga sektori i ndërtimtarisë janë larguar rreth 12 mijë punëtorë gjatë vitit të kaluar, e ky fakt është shqetësues thonë nga sindikata e ndërtimtarisë. Kryetari i kësaj sindikate Ivan Peshevski thotë se punëtorët ende nuk janë në pozitën që duhet, ndonëse në vitin që lamë pas arritën një sukses duke nënshkruar marrëveshjen kolektive për të punësuarit në sektorin publik.
“Pagat janë vazhdimisht në rritje, por për ne si përfaqësues të sindikatave mendojmë se ende nuk mjaftojnë për të mbajtur punëtorët, duke pasur parasysh se në sektorin e ndërtimit vitin e kaluar janë larguar rreth 12 mijë punëtorë dhe kjo është një fakt shkatërrues, për një shtet që aspiron për në Bashkimin Evropian. Thjesht t’i largojë punëtorët në perëndim për kushte më të mira dhe paga më të larta në vend që punëdhënësit dhe shteti t’i mbajë ata këtu”, tha Ivan Peshevski, për TV21 nga Sindikata e Ndërtimtarisë dhe Industrisë.
Kryetari i Sindikatës për Ndërtimtari dhe Industri Ivan Peshevski, thotë se sektori i ndërtimtarisë ka ndikimet më të këqija të jashtme dhe kushte të tilla pune që nuk respektohen siç duhet me mjete mbrojtëse personale.
“Për sa i përket sektorit privat, punëtorët në një pjesë të madhe të kompanive janë të ekspozuar ndaj presioneve të tmerrshme për shkak të kushteve të këqija të punës, mund të marrim ndërtimtarinë, industrinë e metaleve, agrokompleksin etj., ku në ditët intensive të ngjeshur atje vërtet punohet jashtë orarit dhe shumë orë te paregjistruara, ku raportojmë vazhdimisht në inspektoratin shtetëror të punës”, ka deklaruar Peshevski.
Më 17 nëntor, gjatë gërmimit për ndërtimin e një objekti, në rrugën “Pirinska” në Shkup ka humbur jetën një punëtor i cili drejtonte ekskavatorin. Pas hetimit të bërë nga Inspektorati i punës doli se gropa e ndërtimit nuk ishte i siguruar siç duhej dhe nuk janë ndërmarrë kushte të sigurta për punëtorët. Ky është rasti i fundit i vdekjes së një punëtori në vendin e punës, në fakt vetëm një nga 16 rastet të cilët ka evidentuar Inspektorati i punës për vitin 2023, ndërkaq numri i personave të lënduar për vitin që lamë pas gjatë kryerjes së punës është 2005.
Kjo flet që punëtorët në sektorin e ndërtimtarisë trajtohen sikur robër që përpos që nuk u paguhet mundi i tyre fizik nuk arrijnë dot të krijojnë kushte të sigurta pune. Pra, një punëtori në ndërtimtari i duhet të marr parasysh edhe rrezikun që mund t’i cenohet çdo ditë pune e drejta për të vazhduar për të jetuar. /Zhurnal.mk
